Đối với những người dùng ít, điều hòa biến tần không hề tiết kiệm điện, trái lại có khi còn tốn kém hơn.
Theo quảng cáo, điều hòa biến tần có thể tiết kiệm điện từ 30%, thậm chí đến 60% điện năng sử dụng so với điều hòa không biến tần. Trên mạng, ngay từ cách đây hai năm, dân tình đã lên cơn sốt về điều hòa biến tần.
Thậm chí, người dùng điều hòa biến tần còn cam đoan điều hòa này tiết kiệm điện, giảm hơn 1/3 số tiền hóa đơn điện so với chưa dùng điều hòa biến tần. Người đang định mua điều hòa muốn nhờ tư vấn mua điều hòa thì hầu hết đều được khuyên mua điều hòa biến tần vì nó tiết kiệm điện.
Với giá bán đắt, lắp đặt đắt hơn so với điều hòa không biến tần, vậy thực tế, điều hòa biến tần có khả năng kỳ diệu đó không? Có nên mua điều hòa biến tần không? là câu hỏi mà không ít người tiêu dùng đang băn khoăn.
Trao đổi với PV, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Khoa học kỹ thuật Lạnh và Điều hòa không khí Việt Nam, giảng viên Đại học Bách Khoa Hà cho rằng, người mua sắm điều hòa nhiệt độ hiện nay chịu một sự thiệt thòi lớn là không có cách nào kiểm chứng công suất làm lạnh của điều hòa ngoài việc chỉ biết dựa vào thông số của nhà sản xuất đưa ra.
Bên cạnh đó, xét về mức độ tiết kiệm điện thì chưa đo đếm được vì phụ thuộc vào chế độ vận hành của máy. Tại Việt Nam cũng chưa có điều kiện đo kiểm chính xác điều hòa công nghệ này tiết kiệm điện bao nhiêu so với điều hoà công nghệ khác.
Mặc dù công nhận điều hòa biến tần có tiết kiệm điện nhưng TS. Nguyễn Xuân Tiên khẳng định không thể tiết kiệm điện đến 60% như quảng cáo. Ngoài ra, điều hòa biến tần có tiết kiệm điện được hay không phụ thuộc vào thói quen sử dụng, nhiệt độ môi trường bên ngoài.
“Điều hòa biến tần cũng như điều hòa thông thường, đều hoạt động theo nguyên tắc chung của chu trình máy lạnh nén hơi. Khả năng làm lạnh hay năng suất lạnh của máy phụ thuộc vào điều kiện vận hành: nhiệt độ/độ ẩm trong nhà, nhiệt độ/độ ẩm ngoài trời… Năng suất lạnh ghi trên máy là do nhà sản xuất đưa ra, xác định trong một điều kiện vận hành xác định”, TS. Nguyễn Xuân Tiên giải thích. Thông thường, năng suất lạnh nhà sản xuất đưa ra ở điều kiện nhiệt độ trong nhà 24oC, và nhiệt độ ngoài trời là khoảng 32oC -35oC.
Năng suất lạnh của máy phụ thuộc điều kiện vận hành theo nguyên tắc: “Nhiệt độ ngoài trời càng cao thì năng suất làm lạnh càng giảm, nhiệt trong nhà càng thấp thì năng suất lạnh cũng càng giảm, đồng thời tiêu thụ điện tăng lên”.
TS. Nguyễn Xuân Tiên cho biết, điều hòa bình thường hoạt động theo chế độ đóng ngắt máy nén lạnh để duy trì ổn định nhiệt độ trong nhà. Còn đối với điều hòa biến tần, bản chất là sử dụng bộ điều tần để thay đổi tần số dòng điện nhằm kiểm soát số vòng quay của máy nén lạnh và do đó, kiểm soát được năng suất của máy mà không cần đóng ngắt, khởi động lại máy nén lạnh – một quá trình làm tăng tiêu tốn điện năng.
Cụ thể, khi được bật lên, máy nén của điều hòa biến tần bắt đầu chạy thật chậm và điều này giúp làm giảm lượng điện tiêu thụ trong quá trình hoạt động ban đầu này. Tốc độ vòng quay của máy nén tăng lên cho đến khi đạt đến nhiệt độ trong phòng mong muốn và duy trì ở tốc độ đó để duy trì nhiệt độ trong phòng ổn định.
Với điều hòa thông thường, máy nén sẽ luôn chạy ở tốc độ không đổi cho đến khi nhiệt độ trong phòng thấp hơn nhiệt độ mong muốn trước khi tự động dừng hẳn máy nén. Máy nén sẽ khởi động chạy tiếp khi nhiệt độ phòng tăng lên lớn hơn nhiệt độ mong muốn. Do đó, máy nén của máy điều hoà thường phải khởi động chạy – dừng liên tục để ổn định nhiệt độ, còn máy nén điều hòa biến tần chạy liên tục ở tốc độ thấp hơn, duy trì ổn định nhiệt độ trong phòng tốt hơn, tiết kiệm điện hơn trong quá trình khởi động – dừng.
“Điều hòa biến tần chỉ thực sự tiết kiệm điện, khoảng 10%-20%, khi chạy liên tục và điều kiện nhiệt độ ngoài trời không quá nóng như thế này (tầm 38 oC trở lên –PV). Nếu nhiệt độ môi trường bên ngoài quá cao, máy sẽ phải chạy liên tục ở 100% năng suất thì máy điều hoà biến tần không tiết kiệm điện so với máy không biến tần. Nói cách khác, khi phải chạy cao tải, điều hòa biến tần không có tác dụng tiết kiệm điện, thậm chí còn tốn điện hơn do phải tốn điện cho bộ chuyển mạch biến tần“, TS Nguyễn Xuân Tiên phân tích.
Về những phản ánh điều hòa biến tần chạy êm hơn, lạnh sâu hơn và tiết kiệm điện như nói ở trên, TS. Nguyễn Xuân Tiên cho rằng đó có thể không phải do điều hòa biến tần mà bản thân điều hòa của những hãng nổi tiếng như Daikin, Mitsubishi… đã có tiếng về tiết kiệm điện, chạy êm rồi.
Ts. Tiên khẳng định lại lần nữa, điều hòa biến tần chạy không liên tục, một vài tiếng mỗi ngày, và điều kiện nhiệt độ bên ngoài quá nóng thì chắc chắn không thể tiết kiệm điện.
“Chỉ những công sở, nhà hàng, khách sạn sử dụng hệ thống điều hoà biến tần – tức nhiều thiết bị điện trong đó có điều hòa đều tích hợp công nghệ biến tần – hoạt động liên tục thì mới tiết kiệm điện đáng kể”, TS. Nguyễn Xuân Tiên nói.